Jes. 55,6-9, Fil. 1,20c-24.27a Mt. 20,1-16a
Zijt Gij kwaad omdat Ik goed ben……“Zijt Gij kwaad omdat Ik goed ben”, meer dan die paar woorden hoeven we eigenlijk voor de rest van de week niet te onthouden. “Zijt Gij kwaad omdat Ik goed ben”. Als wij met dat zinnetje leven dan zijn wij in een klap verlost van meer dan de helft van onze ruzies en zelfs van oorlogen. Want hoeveel ruzies ontstaan er niet doordat wij onszelf tekort gedaan voelen? Vaak ten onrechte. Altijd maar vergelijkend met wat een ander heeft of wat een ander kan. En juist in dat verschrikkelijke vergelijken, dat meten van waarden; geld, succes, populariteit, waartoe wij zo’n sterke neiging hebben, dáár begint de jaloezie, de roddel, de wrok en de ruzie. Wij kunnen het maar zo moeilijk doen met wat God ons geven wil. Vooral niet als we zien dat iemand anders op een bepaald vlak meer heeft dan wij. Altijd maar hameren op onze rechten, onze verworvenheden; dat we eigenlijk toch wel meer of beter verdienen dan die of die. En wat een prachtig verhaal van Jezus, om ons haarfijn te confronteren met die onhebbelijkheid. Het heet niet voor niets “Woord van God”. “Zijt gij kwaad omdat Ik goed ben”. God wil iedereen geven wat hij of zij nodig heeft om te leven, en wie van ons mag daar iets tegenin brengen? Ik heb nog een paar minuten over voor deze preek, maar Jezus gebruikt een parabel om iets duidelijk te maken. En is het niet een beetje aanmatigend om dan nog eens te gaan uitleggen, wat Jezus zelf al zo duidelijk zegt? Misschien doen we er daarom het beste aan om de laatste zes zinnetjes van het Evangelie nog eens over te lezen. Die spreken volgens mij duidelijker taal dan wat ik er over zou kunnen zeggen.
Of toch nog een kleine aanvulling. Ik heb mijn vrouw gezegd dat ik vandaag wel een hele korte preek heb, omdat het Evangelie van zichzelf zo overduidelijk is. Maar daarop ontstond toch een hele discussie. Mijn vrouw nam het op voor de mopperende werkers van het eerste uur. Ze snapte wel dat zij toch ontevreden waren, want zo gemakkelijk is dat niet, dat omdenken; dat hen toch geen onrecht was aangedaan en dat ze toch gekregen hadden wat er afgesproken was. En natuurlijk, dat is ook zo. Gemakkelijk is het misschien niet, maar wel heel erg de moeite waard. Want als je het kunt, werkt het enorm bevrijdend; Dat je zo op God mag vertrouwen dat Hij je zal geven wat je nodig hebt en dat je ook niet méér hoeft te willen hebben of te zijn dan wat Hij jou geeft. Amen.
“Zijt Gij kwaad omdat Ik goed ben.....? ”, meer dan die paar woorden hoeven we voor de rest van de week niet te onthouden. “Zijt Gij kwaad omdat Ik goed ben”. Als wij met dat zinnetje leven dan zijn wij in een klap verlost van meer dan de helft van onze ruzies en zelfs van oorlogen. Want hoeveel ruzies ontstaan er niet doordat wij onszelf ten onrechte tekort gedaan voelen? Altijd maar vergelijkend met wat een ander heeft of wat een ander kan. En juist in dat verschrikkelijke vergelijken, dat meten van waarden; geld, succes, populariteit, wat wij alsmaar blijven doen, daar begint de jaloezie, de roddel, de wrok en de ruzie. Wij kunnen het maar zo moeilijk doen met wat God ons wil geven. Vooral niet als we zien dat iemand anders op een bepaald vlak meer heeft. Altijd maar hameren op onze rechten, onze verworvenheden; dat we eigenlijk toch wel meer of beter verdienen dan die of die. En wat een prachtig verhaal van Jezus, om ons haarfijn te confronteren met die onhebbelijkheid. Het heet niet voor niets “Woord van God”. “Zijt gij kwaad omdat Ik goed ben”. God wil iedereen geven wat hij of zij nodig heeft en wie van ons mag daar iets tegenin brengen? Ik heb nog een paar minuten over voor deze preek, maar ik zou zeggen; lees in stilte de laatste zes zinnetjes van het Evangelie maar over. Daar hebt u wellicht meer aan dan aan wat ik nog te vertellen zou hebben.
Of toch nog een kleine aanvulling. Ik heb mijn vrouw gezegd dat ik de kortste preek ooit had en daarop ontstond een hele discussie. Mijn vrouw nam het op voor de mopperende werkers van het eerste uur. Ze snapte wel dat zij toch ontevreden waren, want zo gemakkelijk is dat niet, dat om-denken; dat ze toch gekregen hadden wat afgesproken was. En natuurlijk, daar heeft ze ook gelijk in, gemakkelijk is het zeker niet, maar als je het kunt, werkt het wel enorm bevrijdend; Dat je zo op God kunt vertrouwen dat Hij je altijd geeft wat je nodig hebt en dat je niet méér hoeft te willen of te zijn dan dat Hij jou geven wil. Amen.
23e zondag door het jaar A Ez. 33,7-9, Rom. 13,8-10, Mt. 18,15-20
Vandaag krijgen we hele concrete praktijkles van Jezus. Met een plechtig woord gaat het over “broederlijke vermaning”. In taal van vandaag; elkaar aanspreken op verkeerd gedrag, elkaar op het rechte spoor houden. En daarmee ligt er meteen een flink probleem op tafel. Enerzijds hebben we allemaal zo iets van; ‘Wie ben ik om een ander tot de orde te roepen? Iedereen moet maar doen wat hij of zij het beste vind’? En aan de andere kant; hoe moeilijk is het niet voor ieder van ons om ons iets te laten gezeggen door een ander? We bedoelen het allemaal goed. Waar zouden we het recht trouwens vandaan halen om elkaar iets te zeggen? Het is nog eens ook onchristelijk ook. Jezus zegt het duidelijk; “oordeelt niet en gij zult niet geoordeeld worden?” Vandaag de dag is het ongeveer het meest negatieve wat je kunt doen; oordelen, of “discrimineren” heet het al gauw. Terwijl discrimineren letterlijk niet meer betekent dan; verschillen benoemen. En inderdaad; onze samenleving is bijna zo ver dat je een man geen man meer mag noemen en een vrouw geen vrouw. Maar als wij mensen samen willen leven -en we kunnen niet anders- dan zullen we elkaar op het rechte spoor moeten houden. Niet elkaar veroordelen, niet afschrijven, maar aanspreken.
De Bijbel is daar glashelder over en niet met de meest voorzichtige woorden. "Als gij de boosdoener niet waarschuwt voor zijn gedrag dan sterft die boosdoener wel om eigen schuld, maar dan kom Ik zijn bloed van u opeisen”; horen we Ezechiël in de eerste lezing zeggen. In het volk van God is het dus zo, dat als wij elkaar niet op het rechte pad houden, dat we dan medeschuldig zijn aan het verloren lopen van de ander, net zo goed als dat we hem laten omkomen van de honger. Wij gedoopte mensen zijn gemeenschap in Christus, wij hebben elkaar nodig, wij moeten elkaar vasthouden, bemoedigen, helpen, maar ook de waarheid zeggen als dat nodig is. Niet met de bedoeling elkaar te beschadigen, maar om elkaar bij de les te houden. Maar wat is die les? Wat is het rechte pad? Wat is de waarheid? Wat weet ik daarvan? Goed en kwaad zijn in een samenleving waaruit de ene God aan het verdwijnen is een kwestie van “eigen mening of eigen gevoel” geworden. En als er geen gezamenlijk erkende waarheid is, dan heeft iedereen gelijk. De een haalt dat gelijk met slimmigheden, de ander met bruut geweld, maar het is allebei even verkeerd. De waarheid over goed en kwaad is niet te vinden in onze eigen mening, maar als het goed is zoeken wij de waarheid bij God die van ons houdt. God die ons vraagt niet enkel voor onszelf te leven, maar samen te leven in Zijn Naam. Die ons ook een weg wijst naar dat samen leven; met de Tien Geboden, met het voorbeeld van Christus en in Zijn voetspoor, met de leer van de Kerk.
Of het nuttig is om elkaar op het goede pad te houden, dat lijkt wel duidelijk, maar hoe doe je dat dan? Daar geeft Jezus zelf in het Evangelie een helder antwoord op. Het zal niet voor de eerste keer zijn dat u het hoort, het is geen revolutionair nieuws, maar het probleem is zo hardnekkig dat het goed is om er weer eens bij stil te staan. “Als je broeder gezondigd heeft wijs hem dan onder vier ogen terecht”. -Onder vier ogen- Niet onder de ogen van de hele wereld. Zo helder, zo simpel, maar kennelijk zo moeilijk. Want hoe doen wij dat meestal? Heel vaak is degene die het aangaat juist de laatste die we aanspreken. Veel liever klagen we bij iemand anders onze nood. Of we sturen een boze e-mail of tweet. Veel gemakkelijker is dat ook. Natuurlijk is het veel moeilijker om de persoon in kwestie onder vier ogen aan te spreken. Maar hoeveel beter, constructiever en mooier is het niet, om de hele wereld er buiten te laten en je medemens de kans te geven zonder gezichtsverlies bij te draaien. Doe het uit zorg voor de persoon, uit liefde voor je medeschepsel. Als het je op die manier lukt dan heb je pas echt vooruitgang gemaakt. Maar Jezus is realistisch. Hij weet dat het niet altijd werkt. “Pas als het niet werkt, haal er dan een ander bij”. zegt Hij. Samen kunnen ze proberen het probleem aan te pakken. Niet met de hele wereld. Misschien hebben zij wèl het effect dat jij in je eentje niet had. “Als dat ook niet werkt, haal er dan de Kerk maar bij”; zegt Jezus. Wij moeten ons wel even voorstellen wat Jezus in de eerste eeuw met de Kerk bedoelde. Niet de website van de parochie, geen wereldwijde gemeenschap van een miljard mensen, maar een kleine groep oprechte christenen; dat was –de Kerk-. Zij moeten een laatste poging doen om de zondaar te laten omkeren, en als ook dat niet lukt, zegt Jezus, beschouw hem dan als een heiden of een tollenaar. “Hè, hè dan zijn we eindelijk van hem af”, zouden we gemakshalve kunnen denken. Maar toch; Halen wij ons even in herinnering hoe Jezus zelf omging met tollenaars en zondaars.Geen mens afschrijven, nooit en te nimmer!Blijven hopen, blijven bidden voor de afgedwaalde.
Bijna 25 jaar ben ik diaken en al die tijd heb ik jonge mensen mogen voorbereiden op het doopsel van hun kindjes. Voor het grootste deel waren het allemaal lieve jonge mensen, die echt het beste voor hadden met hun kindje en met hun leven. Daarom ook komen ze om het doopsel vragen; zij weten dat God een veilige haven is. Maar wat mij in verreweg de meeste gevallen bevreemd heeft, is dat vrijwel géén van die ouders een levende relatie met Christus en de Kerk onderhoudt. O ja, sommigen steken wel eens een kaarsje aan, of gaan naar een mis waarin opa of oma herdacht wordt, maar zelf Christus zoeken in de Eucharistie? Dat doen ze alleen als ze er zin in hebben en dat moeten ze toch ook zelf weten? Hoe ze hun leven invullen, dat moeten ze zelf weten! Wel of niet trouwen, dat moeten ze zelf weten! Het zijn wellicht niet de boosdoeners waar Ezechiel het over heeft, maar om in zijn termen te spreken wil ik toch voorkomen dat God mijn bloed komt opeisen omdat ik verzaakt zou hebben deze jonge mensen te wijzen op de waarheid in Christus. Een medaille heeft twee kanten, ook die van het doopsel. Aan de ene kant is er de overvloedige genade van God, die elke zondaar in zijn armen wil nemen. Aan de andere kant is er de noodzaak voor de mens om de relatie met God te onderhouden.
“Werken is ook bidden”, met die smoes zijn veel mensen in de 60-er jaren thuis gebleven. Vandaag zou ik willen zeggen; “Bidden is ook werken". Laten we dat dus blijven doen. Zo samen bidden dat God in Zijn Kerk zichtbaar wordt. Amen.
Jes., 22, 19-23 Rom.,11, 33-36 Mt., 16, 13-20
Het schijnt dat er in Amerika momenteel een bisschop is die zijn priesters bestraft als ze langer dan vijf minuten preken. Van mijn eerste pastoor, in Uden, heb ik geleerd om het bij zeven minuten te houden. Maar als ik soms opvang wat mensen vandaag de dag van ons geloof weten, dan denk ik dat je heel wat meer tijd nodig hebt. Anderzijds; het gaat niet per sé om –veel weten-, het gaat er om; dat je kunt leven vanuit geloof, leven in vertrouwen op God.
Als je vandaag naar de eerste lezing kijkt, dan hoort er toch een praatje bij om een beetje snappen waar het over gaat. Het begint met een koning, Shebna, die zomaar ineens uit zijn ambt wordt gegooid. Waarom? Waarom worden de sleutels van Gods huis, schijnbaar ineens, overgedragen op Eljakim? Een paar regels eerder in dat verhaal van Jesaja lezen we over de oorzaak; deze koning Shebna laat zich een groot praalgraf uithouwen, boven op een berg. M.a.w. Shebna is bezig om een monument op te richten, waarmee hij ook na zijn dood, vanaf de hoogte nog indruk kan maken. En dat is in Gods ogen een grof misbruik van de macht die Hij Shebna gegeven had. Hij moet de macht die hij gekregen heeft niet gebruiken tot eigen eer en glorie, maar om het Godsvolk te leiden. En daarmee zitten we meteen in een morele kwestie, die niets aan actualiteit heeft ingeboet. Want veel of weinig, maar allemaal hebben we in zekere zin een beetje macht van God gekregen. De vraag is wat we daarmee doen. Gebruiken we die macht vooral tot eigen eer en glorie, of proberen we die macht in te zetten voor het heil van onze medemens. Dat geldt niet alleen voor regeringsleiders, pastoors of bisschoppen;dat geldt voor ieder van ons. Vaders, moeders, rijken, geleerden, allemaal hebben we een beetje macht. Iedereen heeft wel iemand in zijn omgeving die in zekere zin afhankelijk van hem of haar is.
Het Evangelie past er vandaag goed bij want ook daar gaat het om macht die overgedragen wordt van de een op de ander. Deze keer van Jezus op Petrus. Maar het begint bij die indringende vraag van Jezus; “Wie zeggen de mensen dat ik ben?" Jezus vraagt dat niet met bedoeling om bevestigd of bejubeld te worden. Hij vraagt het met het oog op Zijn naderende einde. Volgende week zullen we horen hoe Hij dat einde aankondigt. Maar voordat Jezus die weg naar Jerusalem inslaat wil Hij weten of de missie, die Hij heeft van Godswege, begrepen wordt door de mensen die Hem het beste kennen. “Wie zeg jij dat ik ben?” Het is natuurlijk ook een hele belangrijke vraag aan ieder van ons. Wie is Jezus voor jou? Voor mij?
In het Evangelie zien we een soort tegenstelling tussen wat de mensen zeggen en wat Petrus zegt. De mensen van de wereld komen niet verder dan wat ze al kennen. Zij kijken met wereldse ogen naar Jezus en zien iets van vlees en bloed, een profeet, iemand als Johannes de Doper misschien? Ze zien een merkwaardige mens in Hem, een bijzondere mens misschien, maar wel gewoon een mens. Grote groepen mensen, ook katholieken vandaag komen niet verder dan dat. -Jezus; "unne goeie mens" en een goed voorbeeld-. Maar dan het antwoord van Petrus; “Gij zijt de Christus, de Zoon van de levende God’. Petrus ziet niet met de ogen van de wereld, -of zoals Jezus het zegt-, “niet vlees en bloed hebben het u geopenbaard, maar mijn Vader die in de hemel is”. Niet met natuurlijke vermogens, niet door een sterke wil of een goed verstand is het dat Petrus Jezus in Zijn wezen kent, maar vanuit een gelovige openheid. Want alleen daarin kan de Vader iets laten zien. Petrus ziet het dus; “Hier is meer dan een belangrijk profeet! Dit is God zelf, die in de wereld is gekomen”. Het verschil tussen enerzijds het wat oppervlakkige begrip van de mensen en anderzijds het geloof van Petrus is er vandaag nog steeds. Mensen vergelijken Jezus vandaag niet meer met Elia of Jeremia of Johannes de Doper, maar ze noemen hem wel in één naam met de belangwekkende figuren uit onze tijd; Boeddha, Mohammed, Gandi of de Dalai Lama. Jezus wordt daarmee op gelijke voet gezet met andere, weliswaar bijzondere mensen; maar Hij is en blijft een gewone mens zoals zij. Petrus, en met hem onze hele Kerk belijdt toch echt iets anders; “Gij zijt de Christus, de zoon van de levende God”. En daarmee is Jezus oneindig ver verheven boven alle andere stichters van godsdiensten, bewegingen en filosofische stromingen. “Gij alleen de allerhoogste”, zingen wij in het Gloria. Dat zingen we niet alleen omdat het lied nou eenmaal zo is, we menen ook dat het zo is; Want Hij is de Allerhoogste. Dat in Jezus, God zelf onder ons gekomen is, dat is het hoogste goed dat de mensheid kon overkomen en het is de hoeksteen en het fundament van het christelijk geloof. Voor veel mensen is dat exclusieve -Jezus boven alles- stellen, onverteerbaar. Dat was in Jezus tijd al zo, -daarom hebben ze Hem ook vermoord-, en het is nog steeds zo. Voor veel mensen moet Jezus een gewone mens blijven, of een buitengewone, maar dat Hij de ene, ware God vertegenwoordigt, dat is hen al te machtig. Maar al zijn er in de wereld inderdaad nog zoveel andere lichtpuntjes; er is maar één zon en die staat daar...
Jezus tenslotte draagt de macht over op Petrus en op de Kerk. Maar wat is dat voor macht? Bij die vraag tuimelen wij bijna als vanzelfsprekend in dezelfde valkuil. “De paus en de bisschoppen zijn de baas”. Was Jezus dan de baas? Ja, op een bepaalde manier was Hij de baas; "Hij alleen de allerhoogste". Maar zie hoe Hij dan “baas” is geworden, stervend aan een kruis, voor ons; zeker geen macht, zoals wij mensen ons dat voorstellen. Geen macht om mensen naar Zijn pijpen te laten dansen, maar uiteindelijk toch macht. Macht over de dood. En in die macht mogen wij delen.
In de Eucharistie worden wij uitgenodigd tot eenheid met Hem die machtiger is dan de dood. Eén in lijden, één in sterven, één in de dood, maar bovenal, één in eeuwig leven bij God. Mogen niet vlees en bloed ons zicht daarop verduisteren, maar moge de Vader die in de hemel is, onze ogen daartoe openen. Amen.
Jes. 55, 10-11, Rom. 8, 18-23 en Mt. 13, 1-23.
Dit jaar heb ik drie keer sperzieboontjes moeten zaaien. De eerste keer kwamen ze bijna niet op. Op advies van een tuinman heb ik ze maar om geschoffeld en nieuw zaad gekocht. De tweede keer heb ik ze laten staan, al zien ze er nog maar spichtig uit. Toen nog maar een derde keer geprobeerd met wat betere condities; meer water, hogere temperatuur. En nu doen ze het stukken beter, maar als ik bij de buurman over de heg kijk en zie hoe ze bij hem staan, dan houdt het nog niet over. Ik denk dat er te weinig mest onder zit. Afijn, het moge duidelijk zijn dat zaaien en oogsten geen vanzelfsprekendheden zijn. En omdat je nooit zeker weet wat er van elk zaadje terecht komt heeft God het zo gemaakt, dat elk zichzelf voortplantend organisme dat doet met een gigantische overvloed aan zaad. “Strooi maar kwistig in het rond en dan zie je vanzelf wat er van uitkomt”: zal God gedacht hebben. En het mirakel gebeurt elke keer weer. Zwarte landerijen veranderen binnen de kortste keren in golvend graan, bomen schieten uit op de gekste plaatsen, lammetjes worden geworpen, kindjes worden geboren; keer op keer, generatie op generatie, het kan niet op en er komt geen eind aan. U weet wel waar ik heen wil; God is de grote zaaier achter dit magnifieke gebeuren.
Vandaag spreekt Jezus ook heel uitdrukkelijk over het fenomeen zaad, zaaien en oogsten. Hij gebruikt de parabel van het zaad om Zijn eigen ontvangst in deze wereld te duiden. Wat voor de hand zou liggen, dat Jezus een beeld gebruikt uit zijn eigen omgeving, het timmermanswezen of de bouw, dat gebeurt juist niet. Nee, een timmerman werkt volgens plan en hij kent vooraf de uitkomst. De zaaier daarentegen is afhankelijk van een hoop factoren en hij heeft maar af te wachten wat er van het zaad terecht komt. En die beelden staan model voor de omgang van God met ons. Hij wil ons niet in een vooraf bepaalde bouwtekening persen maar hij wil ons in vrijheid zien opgroeien. Zo heeft Hij met Jezus het Evangelie gebracht en het als overvloedig zaad over de wereld uitgestort. Maar om in de beeldtaal te blijven; hier in west-europa hebben we behoorlijk wat harde rotsgrond. Het Woord wordt niet alleen slecht ontvangen, er wordt zelfs amper nog naar geluisterd. Keer op keer verbaas ik mij als jonge ouders zich melden voor de doop van hun kindje, dat ze dan steevast verkondigen niet naar de Kerk te hoeven komen, omdat ze wel op hun eigen manier geloven. Ze hebben het Woord van God, noch de ontmoeting met Christus nodig; ze geloven wel op hun eigen manier. Kortom; keiharde rotsgrond. En dat zijn dan nog de besten, want ze horen bij de enkelingen die überhaupt nog om een kerkelijk Sacrament vragen!
Waar dat heen moet? Ik zou het niet weten. Waar dat heen moet, weet ik niet, maar ik weet wel waar ik heen moet. Er is geen enkele reden om te wanhopen. Als jij je hebt opengesteld voor het Woord en het heeft wortel in je geschoten, dan gaat het als met een mosterdzaadje; het wordt een grote boom die niet meer te stuiten is. Ik weet niet wat anderen met hun geloof moeten, maar uit mij is het met geen paard meer weg te trekken. Natuurlijk zouden wij ontzettend graag veel meer mensen mee nemen in dat geloof, daarom blijven we ook maar zaaien, maar wij zijn ook maar heel beperkte mensen vergeleken bij de echte Zaaier. Maar wij mogen vertrouwen op het woord van Jesaja; "Het woord keert niet vruchteloos terug, maar pas als het Zijn wil heeft volbracht en zijn zending heeft vervuld".
Zaaier en zaad tegelijk, dat is Jezus Christus, in wiens Naam wij hier samen zijn. Hij zaait het geloof en Hij heeft zichzelf als zaad laten vermalen tot Brood dat wij tot ons mogen nemen. God geeft in overvloed. Laten wij horen, zien, dankbaar zijn en hetzelfde proberen te doen. Amen.