In de aanloop naar deze preek, over de Driekoningen, heb ik van de week, zoals ik gewoon ben te doen, geluisterd naar wat de Amerikaanse bisschop Robbert Barron erover te vertellen heeft*. En opnieuw werd ik geraakt door de verbluffende schoonheid, de waarde en de onomstotelijke waarheid van ons geloof. En ook over het feit dat we, ik in elk geval, vaak maar half beseffen wat voor een rijkdom het is, die wij met onze Kerk mogen behoeden.   

Er is zoveel om op in te gaan, om over na te denken. Teveel voor een preekje van 5 min. Ik zal mij dus beperken tot de meest in het oog springende zaken. Op de eerste plaats de vraag; wie kwamen er bij Jezus? Drie koningen? Waren het er drie? Koningen? Wijzen? Of zijn Wijzen in zekere zin koningen? Zeker is wel dat het over astronomen gaat, ze hadden immers aan de stand van de sterren afgelezen waar ze heen moesten. Dat is minder vreemd dan het lijkt, want astrologie is altijd van groot belang geweest, voor het vinden van richting. Zelfs ik kan  aan de stand van de Grote Beer aflezen waar het noorden is, en dus ook waar het zuiden is en het westen en het oosten. Vandaag de dag hebben we andere hulpmiddelen zoals radio en GPS, maar dat men in de tijd van Jezus meer naar de sterren keek, dat is logisch; het was, en is eigenlijk nog, een serieuze wetenschap.

Veel jonge mensen van vandaag nemen afstand van ons geloof omdat ze zeggen dat het niet wetenschappelijk te onderbouwen is. In hun ogen hangt alles aan elkaar van vreemde sprookjes en nergens is wetenschappelijk bewijs voor. En, al zal het verhaal van de Driekoningen bij hen ook wel in het vak  van de sprookjes belanden; het is juist de wetenschap, in dit geval de astronomie, die de drie wijzen naar Christus leidt. Hetzelfde geldt voor de wetenschap van vandaag. Zuivere wetenschap staat niet tegenover het geloof, maar is juist helemaal in één lijn met het geloof. Zuivere wetenschap leidt, net als bij de drie wijzen, nog steeds tot geloof, want hoe meer je weet, hoe meer waardering je krijgt voor het grote wonder dat tenslotte toch de grondslag is onder alles. Ik zeg wel met nadruk “zuivere” wetenschap want de wetenschap zoals wij die kennen is vaak niet helemaal zuiver. Ze staat aan alle kanten onder druk van wereldse machten en conventies. De duivel immers kruipt overal in, ook in de wetenschap. Maar in het Evangelie van vandaag laat de wetenschap zich gelukkig niet misbruiken door de aardse machten. De wijzen geven die machten, gesymboliseerd in koning Herodus, mooi het nakijken. Ze gaan in een grote boog om hem heen, terug naar waar ze vandaan kwamen.  

U kent dat prachtige maar vreemde begin van het Evangelie van Johannes; “In het begin was het Woord en het Woord was bij God en het woord was God. Alles is door Hem geworden en zonder Hem is niets geworden van wat geworden is”. Het “Woord”, zoals Johannes dat noemt, is een kreupele vertaling van het  griekse “Logos”. Wat hiermee door Johannes bedoeld wordt is iets heel anders dan wat wij onder “woord” verstaan;  een aantal letters op een rijtje. “Logos” is eigenlijk niet te vertalen; maar je hoort er het woord “logica” in meeklinken. Al onze wetenschappen zijn getekend met dat woord “Logos”; psychologie, fysiologie, technologie, immunologie en ga zo maar door. Er zijn maar liefst 811 wetenschappen waarin dat woord “Logos” voorkomt. Dus zonder dat ze er zelf erg in hebben worden alle wetenschappers getekend met  de Logos; het Woord, dat in het begin bij God was en dat God is. Wetenschap kan niet bestaan zonder “de Logos”, het  Woord dat God is. Want wetenschap kan er alleen zijn, omdat er een zekere logica zit in alle verschijnselen. Die logica, die kan bestudeerd worden. Juist die logica, de Logos, de ordening die God is, die maakt wetenschap mogelijk. Anders gezegd; als alles chaos was, als elke logica, elke ordening, alle Logos zou ontbreken, als God geen ordening had aangebracht, dan viel er nergens een conclusie uit te trekken. Dan viel er ook helemaal geen wetenschap te bedrijven.  

Zo is het bijvoorbeeld logisch dat Christus pas geboren kon worden na vele eeuwen Jodendom. Logisch dat het Woord pas vlees kon worden toen de wereld genoeg tijd had gehad, om zich voor te bereiden op Zijn komst. Logisch ook dat Jezus geboren moest worden als kwetsbaar kind in een stal; liefde is immers kwetsbaar en kan niet komen met macht en geweld. Logisch ook dat heel Jerusalem verontrust was; de geboorte van Christus is immers een bom onder de machten van het kwaad. Logisch ook dat heel Jerusalem tenslotte riep; “Aan het kruis met Hem”. Zoveel goedheid is onverdraaglijk voor de machten van het kwaad en die geven zich niet zomaar gewonnen. 

Vandaag waren we getuigen van de ontmoeting van de wijzen, de geleerden  van de wereld, met het kindje Jezus. Eerder al, waren er de herders, de mensen van eenvoud, dicht bij de natuur, dicht bij het gewone leven. Hier, voor u links, in de Kerk, hebben we twee glas in loodramen, waarop beide ontmoetingen verbeeld worden. Zo kunnen ook wij Jezus ontmoeten; in eenvoud, gewoon zien in wat voor een wondere wereld wij leven maar we kunnen God ook ontmoeten door het leven te onderzoeken en door na te denken. Na denken over wat het leven is, waar het toe leidt en waar het toe dient. Niet één van de twee wegen is de beste, ze hebben elkaar nodig. Want: Geloof zonder wetenschap, zonder redelijkheid, kan verworden tot bijgeloof of godsdienstwaanzin. Wetenschap zonder geloof leidt tot zelfgenoegzaamheid, kortzichtigheid en blindheid.

Herders en wijzen kwamen Jezus prijzen; laten ook wij doordrongen raken van de grootsheid van het  vleesgeworden Woord, en vol eerbied voor Hem door de knieën gaan. Amen.

* Klik hier voor de genoemde inleiding van mgr. Robbert Barron