De Duits-militaire begraafplaats in IJsselstein heeft een merkwaardige aantrekkingskracht op mij. Ik mag daar graag af en toe een uur rondwandelen om in stilte de namen te lezen van die dertigduizend vergeten jongens. Twintig jaar of sommigen nog niet eens! Een enkel verdord bloemetje op die immense vlakte verraadt dat er nog wel eens ooit iemand bij zo’n graf komt kijken. Waar Amerikanen en Engelsen zonder uitzondering als “held” hun leven gegeven hebben voor “volk en vaderland”, zouden deze jongens zich moeten schamen dat ze als Duitser geboren zijn? Wat een wereld!? Maar goed. We zijn blij dat we bevrijd zijn. Onze hang naar vrijheid blijkt echter niet bevredigd bij die bevrijding. In de zestiger jaren werden ook allerlei andere knellende banden verbroken. Sociale rolverdelingen, (christelijke) moraal, gezagsverhoudingen; ze werden allemaal flink opgeschud en dat heeft ons veel goeds gebracht. Streven naar vrijheid is een menselijke oerdrift en een morele plicht. Alleen, wel vrijheid voor alle mensen, niet voor een select gezelschap. En ook niet een vrijheid die tot volstrekte eenzaamheid leidt. Maar dat soort vrijheid is alleen mogelijk als wij ook willen erkennen dat er een waarheid is, of Waarheid. En dat is het probleem van deze tijd. Wij zien de waarheid als grens aan onze vrijheid en daarom erkennen wij haar liever niet meer. Wij maken liever ieder onze eigen waarheid dan dat we nog een gezamenlijke waarheid zouden erkennen. Terwijl juist in de waarheid te vinden is wie we zijn als mens, als vrije mens. Het mag pretentieus klinken, maar niet voor niets heeft de meest vrije mens van de wereldgeschiedenis zichzelf de Weg, de Waarheid en het Leven durven noemen.